Eiwitfeitjes

Rundvlees - Wat is het?

In Nederland worden koeien of runderen gehouden voor vlees en melk. Er zijn verschillende soorten runderen. Sommige geven veel melk, andere weer goed vlees en sommige runderen geven beide. Vlees van een koe of rund noem je rundvlees. Is een koe jonger dan 1 jaar als hij wordt geslacht, dan noem je het  vlees kalfsvlees. Rundvlees wordt ook wel rood vlees genoemd, net als varkensvlees en vlees van geiten en schapen.

Rundvlees komt van verschillende delen van de koe.

1. Nek: riblappen
2. Schouder: sukadelappen
3. Rib: côte de boeuf
4. Borst: gehakt, ossenhaas
5. Poten: schenkel
6. Rug: biefstuk
7. Bil: steak, rosbief

Wat is goed voor het milieu?

Het is goed voor het milieu, maar ook voor je gezondheid, om gedurende de week te variëren in vis, peulvruchten en vlees. Dit is een voorbeeld van een weekmenu vol variatie: 1 dag vis, 1 dag peulvruchten, 1 dag noten, 2 dagen rund- of varkensvlees en 2 dagen kip of ander gevogelte. In plaats van vlees kan je ook een kant-en-klare vleesvervanger, tofu, tempé of eieren nemen.

Uit het vak Vlees, vis, peulvruchten ei en noten van de Schijf van Vijf zijn de plantaardige soorten (noten, tempé en peulvruchten) het beste om te eten voor het milieu. Dit komt omdat voor het maken van vlees, veevoer nodig is. Het maken van veevoer kost veel grondstoffen, land, water en energie.

Wanneer je varieert binnen het vak Vlees, vis, peulvruchten, ei en noten ben je goed bezig voor het milieu! Hieronder zie je de aanbevolen hoeveelheden per week.

Bekijk ook de video van het Klokhuis (15 min.) om meer te leren over hoe eten invloed heeft op het milieu.

Bronnen:factsheet van het Voedingscentrum & Milieu Centraal

Rundvlees - Hoe wordt het gemaakt?

Als een koe klaar is om geslacht te worden, wordt hij met een veewagen naar een slachthuis gebracht. In het slachthuis wordt de koe helemaal gekeurd. De koe moet gezond zijn zodat een mens het vlees veilig kan eten. Dan wordt de koe geslacht en gaat het rundvlees vanuit het slachthuis naar een slager, supermarkt of groothandel.

Koop je rundvlees bij de slager, dan kun je meestal zelf bepalen hoe groot het stuk vlees moet zijn. Koop je vlees in de supermarkt of bij de groothandel dan is het al in porties voorverpakt.

In de winkels zie je ook steeds meer hybride (lees: hie-brie-de) vleesproducten. Hybride vlees wordt gemaakt van 30% vlees en 70% planten. De dierlijke eiwitten worden dus voor een groot deel vervangen door plantaardige eiwitten. Hybride vlees kun je kopen in de vorm van hamburgers, worst, gehaktballen of zelfs paté.

Rundvlees - Bewaren

Rauw rundvlees bederft snel. Leg het vlees daarom altijd zo snel mogelijk onder in de koelkast bij 4 graden.

Bewaar open verpakkingen of onverpakt vlees maximaal 2 dagen in de koelkast en maximaal 3 maanden in de vriezer. Verpak het vlees dan goed. Bewaar vleeswaren onderin de koelkast bij 4 graden. Gaat het om een gesloten verpakking? Volg het bewaaradvies op de verpakking van het product en bekijk de houdbaarheidsdatum. Is de datum al voorbij? Dan is het niet meer veilig om het op te eten.
Rauw gemalen vlees, waarin ook rundvlees kan zitten (gehakt, hamburgers, slavinken) kan maximaal 1 dag in de koelkast worden bewaard en 2-3 maanden in de diepvries.

Rundvlees - Bereiden

Je kunt rundvlees op meerdere manieren klaarmaken. Je kunt het koken, bakken, grillen en roerbakken.  Is rundvlees in de fabriek gemalen en in een vorm geperst (zoals gehakt, worstjes, burgers of spiesjes) dan moet het vlees helemaal gaar zijn voor je het kan eten.

Is je rundvlees nog een heel stuk vlees, zonder dat het gemalen is, dan kun je het ook eten als het niet helemaal gaar is. Je noemt dat rosé. Het vlees is dan nog rood aan de binnenkant.

Tip: als je twijfelt over het bereiden van een stukje vlees, kan je aan een slager vragen hoe en hoelang je het vlees het beste kan bereiden. Check ook de eiwitfeitjes –> Bewaren.

Biefstuk die niet helemaal doorbakken is (rosé).

Rundvlees - Gezondheid

In de winkel kun je bewerkt en onbewerkt vlees kopen.

Voedselketen = Boerderij – Slager – Supermarkt

Onbewerkt vlees is vlees dat direct van het dier naar de slager of de supermarkt gaat en waar niets mee is gedaan. Het is onbewerkt.

Voedselketen = Boerderij – Slagerij – Fabriek – Supermarkt of groothandel

Bewerkt vlees is vlees dat van het dier direct naar de fabriek gaat. In de fabriek wordt het vlees bewerkt. Het wordt bijvoorbeeld gemalen en in een vorm geperst (hamburgers) of er worden kruiden of ingrediënten aan toegevoegd. Het wordt gemarineerd (gekruid in een sausje) of gepaneerd, zodat het een krokant laagje krijgt (schnitzels). Daarna gaat het verpakt naar de supermarkt of groothandel.

Een gezonde keuze is voor onbewerkt, mager vlees. Hier zitten gezonde stoffen in, zoals eiwitten, mineralen zoals ijzer en vitamine B.

Waar zorgen ze voor?
Eiwitten zijn bouwstoffen, die zorgen voor de groei en opbouw van je lijf, zoals nieuwe en mooie huid, glanzend haar en sterke nagels. Ze leveren ook energie. Mineralen en vitamines zijn beschermstoffen en zorgen ervoor dat je minder snel ziek wordt.

In rundvlees zitten ook vetten die minder goed zijn voor je, verzadigde vetten. Kies dus voor mager vlees en eet dit niet te vaak.

Let ook op met het eten van rauw en verbrand vlees, ook dit kan slecht zijn voor je gezondheid.

Rundvlees - Schijf van Vijf

De Schijf van Vijf helpt je om te weten of je gezond eet. Eet elke dag iets anders uit elk vak van de Schijf van Vijf, dan eet je gezond. Dat noemen we variëren. Door te variëren krijg je alle verschillende voedingsstoffen binnen die je nodig hebt om te kunnen groeien, bewegen, leren en om gezond te blijven.

Hoe kan je variëren? Vlees zit in het roze vak met vis, peulvruchten, vlees, vleesvervangers, ei en noten. Je kiest dus iedere dag iets anders, bijvoorbeeld: 1 dag vis, 1 dag peulvruchten, 1 dag noten, 2 dagen rund- of varkensvlees en 2 dagen kip of ander gevogelte. In plaats van vlees kan je ook vleesvervanger, tofu, tempé of eieren nemen.

Hoeveel vlees mag je per dag? Iemand uit groep 6, 7 of 8 heeft ongeveer 1 portie vis, peulvruchten of vlees per dag nodig. Dat is ongeveer 100 gram.

Het is het beste om producten te kiezen die in de Schijf van Vijf staan.

Meer lezen over de Schijf van Vijf? Ga naar de website van het Voedingscentrum.

Rundvlees - Keurmerk

Wat is een keurmerk?
Een keurmerk is eigenlijk een plaatje of logo op een verpakking. Het is een hulpmiddel voor het maken van een gezonde of duurzame keuze. Aan het logo of plaatje kun je direct zien of het product gezond voor je is of dat het gemaakt is op een manier die goed is voor het milieu of dieren.
Hieronder staan een aantal keurmerken die je kunt vinden op rundvlees.

Meer weten? Kijk dan ook eens in de Keurmerkenwijzer.

Het Beter Leven Keurmerk

Als er op de verpakking van rundvlees een Beter Leven Keurmerk staat, dan zegt dat iets over het leven van de koe. Het keurmerk kan 1, 2 of 3 sterren hebben. Hoe meer sterren er op het keurmerk staan, hoe beter het leven van de koe. Bij het geven van de sterren wordt er gelet op de ruimte die de koeien krijgen, hoe de stal ingericht is (of er bijvoorbeeld stro op de vloer ligt of er speeltjes zijn waar de koeien mee kunnen spelen), of de koeien naar buiten kunnen en hoe lang ze in de vrachtauto moeten reizen naar het slachthuis. Bekijk ook het filmpje over de betekenis van de sterren: https://www.youtube.com/watch?v=sTo11vkTGew

Europees Keurmerk voor Biologisch

Dit keurmerk kan op de verpakking van kip staan. Het betekent dat de kip voldoet aan de regels van de Europese Unie voor biologische landbouw. Biologisch betekent dat er zoveel mogelijk rekening gehouden wordt met het milieu, dier en mens. Bij dit keurmerk betekent dit dat alle ingrediënten biologisch zijn. Dat het duidelijk is waar de ingrediënten vandaan komen. Dat er geen chemische stoffen of bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt en geen kunstmest. En dat er rekening is gehouden met welzijn van de dieren.

Halal

Ook het Halal logo kan je soms op een verpakking van rundvlees zien staan. Wanneer je dit logo ziet, betekent dit dat het dier geslacht is volgens de islamitische regels. Vlees dat volgens deze regels wordt geslacht, wordt ‘halal’ genoemd. Dit betekent ‘toegestaan’. Het vlees wordt dan als goed en rein gezien. Er zijn verschillende logo’s voor halal. Zoek maar eens op internet.

Varkensvlees - Wat is het?

Varkens worden gehouden voor het vlees op varkenshouderijen. Varkensvlees is rood vlees, net als het vlees van een rund, geit of schaap. Van een varken worden verschillende producten gemaakt. Kijk maar eens van welk deel van het varken een stukje vlees komt.

1. Schouder: schouderlapje, fricandeau
2. Hals: halskarbonade
3. Rib: ribkarbonade, varkensfilet, varkensrollade
4. Buik: speklappen, gehakt, spareribs
5. Bil: schnitzels, ham, braadworst
6. Rug: spek

Varkensvlees - Hoe wordt het gemaakt?

In Nederland zijn veel varkenshouderijen, dit zijn boerderijen waar varkens leven. Deze varkens worden gehouden voor hun vlees. Als een varken klaar is om geslacht te worden, wordt hij met een veewagen naar een slachthuis gebracht. In het slachthuis wordt het varken helemaal gekeurd. Het varken moet gezond zijn zodat een mens het vlees veilig kan eten. Dan wordt het varken geslacht en gaat het varkensvlees vanuit het slachthuis naar een slager, supermarkt of groothandel.

De manier waarop de varkens gehouden worden, verschilt per bedrijf. Zo bestaan er bijvoorbeeld boerderijen met scharrelvarkens en biologische varkens. Een scharrelvarken heeft binnen wat minder ruimte dan een biologisch varken en de vloer is bedekt met stro. Allebei de varkens kunnen ook naar buiten. Een biologisch varken eet ook ander voer, namelijk voer dat helemaal biologisch is.

Veel varkensvlees uit Nederland gaat naar Italië, Duitsland, Griekenland en Engeland. Varkensvlees dat wij eten komt soms ook uit andere landen (vooral Duitsland).

In de winkels zie je ook steeds meer hybride (lees: hie-brie-de) vleesproducten. Hybride vlees wordt gemaakt van 30% vlees en 70% planten. De dierlijke eiwitten worden dus voor een groot deel vervangen door plantaardige eiwitten. Hybride vlees kun je kopen in de vorm van hamburgers, worst, gehaktballen of zelfs paté.

Varkensvlees - Bewaren

Rauw varkensvlees bederft snel. Leg het vlees daarom altijd zo snel mogelijk in de koelkast. Let ook goed op de houdbaarheidsdatum.
Bewaar open verpakkingen of onverpakt vlees maximaal 2 dagen in de koelkast en 2-3 maanden in de vriezer. Verpak het vlees dan goed.
Gaat het om een gesloten verpakking? Volg het bewaaradvies op de verpakking van het product en bekijk de houdbaarheidsdatum.
Rauw gemalen vlees, waarin ook varkensvlees kan zitten, kan maximaal 1 dag in de koelkast bewaard worden en 2 tot 3 maanden in de diepvries. Voorbeelden van gemalen vlees zijn gehakt en hamburgers.

Varkensvlees - Bereiden

Je kunt varkensvlees op meerdere manieren klaarmaken. Je kunt het koken, bakken, grillen en roerbakken. Het is erg belangrijk om varkensvlees goed te verhitten, zodat bacteriën worden gedood. Is je varkensvlees nog een heel stuk vlees, zonder dat het bewerkt is, bijvoorbeeld varkenshaas? Dan kun je het ook eten als het niet helemaal gaar is. Je noemt dat rosé. Het vlees is dan nog rood aan de binnenkant. Je kunt dat zo eten, omdat de meeste bacteriën altijd aan de buitenkant van het vlees zitten. Maar doorbakken blijft het meest veilig.

Tip: als je twijfelt over het bereiden van een stukje vlees, kan je aan een slager vragen hoe en hoelang je het vlees het beste kan bereiden.

Varkensvlees - Gezondheid

In de winkel kun je bewerkt en onbewerkt vlees kopen.

Onbewerkt vlees is vlees dat direct van het dier naar de slager of de supermarkt gaat en waar niets mee is gedaan. Het is puur en onbewerkt.

Voedselketen = Boerderij – Slager – Supermarkt

Bewerkt vlees is vlees dat van het dier direct naar de fabriek gaat. In de fabriek wordt het vlees bewerkt. Het wordt bijvoorbeeld gemalen en in een vorm geperst (hamburgers) of er worden kruiden of ingrediënten aan toegevoegd. Het wordt gemarineerd (gekruid in een sausje) of gepaneerd, zodat het een krokant laagje krijgt (schnitzels). Daarna gaat het verpakt naar de supermarkt of groothandel.

Voedselketen = Boerderij – Slager – Fabriek – Supermarkt of groothandel

Wil je gezond eten, kies dan voor onbewerkt, mager vlees.

Wat zit er in varkensvlees dat goed voor je lijf is?

– eiwitten
– mineralen zoals ijzer
– vitamine B

Waar zorgen ze voor?
Eiwitten zijn bouwstoffen, die zorgen voor de groei en opbouw van je lijf, zoals nieuwe en mooie huid, glanzend haar en sterke nagels. Ze leveren ook energie. Mineralen en vitamines zijn beschermstoffen en zorgen ervoor dat je minder snel ziek wordt.

In varkensvlees zitten ook vetten die minder goed zijn voor je, verzadigde vetten. Kies dus voor mager vlees en niet te vaak. Let ook op met het eten van rauw en verbrand vlees, ook dit kan slecht zijn voor je gezondheid.

Varkensvlees - Schijf van Vijf

De Schijf van Vijf helpt je om te weten of je gezond eet. Eet elke dag iets anders uit elk vak van de Schijf van Vijf, dan eet je gezond. Dat noemen we variëren. Door te variëren krijg je alle verschillende voedingsstoffen binnen die je nodig hebt om te kunnen groeien, bewegen, leren en om gezond te blijven.

Hoe kan je variëren? Vlees zit in het roze vak met vis, peulvruchten, vlees, vleesvervangers, ei en noten. Je kiest dus iedere dag iets anders, bijvoorbeeld: 1 dag vis, 1 dag peulvruchten, 1 dag noten, 2 dagen rund- of varkensvlees en 2 dagen kip of ander gevogelte. In plaats van vlees kan je ook vleesvervanger, tofu, tempé of eieren nemen.

Hoeveel vlees mag je per dag? Iemand uit groep 6, 7 of 8 heeft ongeveer 1 portie vis, peulvruchten of vlees per dag nodig. Dat is ongeveer 100 gram.

Meer lezen over de Schijf van Vijf? Ga naar de website van het Voedingscentrum.

Varkensvlees - Keurmerk

Wat is een keurmerk?
Een keurmerk is eigenlijk een plaatje of logo op een verpakking. Het is een hulpmiddel voor het maken van een gezonde of duurzame keuze. Aan het logo of plaatje kun je direct zien of het product gezond voor je is of dat het gemaakt is op een manier die goed is voor het milieu of dieren.
Hieronder staan een aantal keurmerken die je kunt vinden op varkensvlees.

Meer weten? Kijk ook eens in de Keurmerkenwijzer.

Het Beter Leven Keurmerk

Als er op de verpakking van varkensvlees een Beter Leven Keurmerk staat, dan zegt dat iets over het leven van de varkens. Het keurmerk kan 1, 2 of 3 sterren hebben. Hoe meer sterren er op het keurmerk staan, hoe beter het leven van het varken. Bij het geven van de sterren wordt er gelet op de ruimte die de varkens krijgen, hoe de stal ingericht is (of er bijvoorbeeld stro op de vloer ligt en of er speeltjes zijn waar de varkens mee kunnen spelen), of de varkens naar buiten kunnen en hoe lang ze vervoert worden naar het slachthuis. Bekijk ook het filmpje over de betekenis van de sterren: https://www.youtube.com/watch?v=sTo11vkTGew

Europees Keurmerk voor Biologisch

Dit keurmerk kan op de verpakking van kip staan. Het betekent dat de kip voldoet aan de regels van de Europese Unie voor biologische landbouw. Biologisch betekent dat er zoveel mogelijk rekening gehouden wordt met het milieu, dier en mens. Bij dit keurmerk betekent dit dat alle ingrediënten biologisch zijn. Dat het duidelijk is waar de ingrediënten vandaan komen. Dat er geen chemische stoffen of bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt en geen kunstmest. En dat er rekening is gehouden met welzijn van de dieren.

Kip - Hoe wordt het gemaakt?

Een kip is een gevogelte. Een vrouwelijke kip wordt een hen genoemd en een mannelijke kip een haan. Kippen worden in Nederland gehouden voor eieren en vlees. Hanen leggen geen eieren en worden alleen voor het vlees gehouden. Vlees van een kip kun je in de winkel kopen als kippenvlees. Voorbeelden van kippenvlees zijn kipfilet, kipdrumsticks en kipschnitzel.

Kippenvlees is wit vlees, net zoals het vlees van andere gevogelte zoals eend of kalkoen. Rood vlees is vlees van bijvoorbeeld runderen en varkens.

Van een kip worden verschillende producten gemaakt. Kijk maar eens van welk deel van de kip een stukje vlees komt.

1. Borst: kipfilet
2. Vleugels: kippenvleugels
3. Bil: kipdijfilet
4. Poten: kipdrumsticks, kippenpoot

Kip - Hoe wordt het gemaakt?

In Nederland zijn er veel vleeskuikenhouderijen. Dit zijn boerderijen die kippen houden voor het vlees. De manier waarop de kippen gehouden worden verschilt per bedrijf. Zo bestaan er bijvoorbeeld boerderijen met scharrelkippen en biologische kippen. Een scharrelkip leeft in een scharrelstal, hier kunnen de kippen zich vrij bewegen. Er ligt strooisel op de grond en er zijn legnesten waar de kippen hun eieren kunnen leggen. Scharrelkippen leven met negen kippen op één vierkante meter. Een biologische kip leeft met zes kippen op één vierkante meter, mag regelmatig naar buiten en krijgt ook biologisch voer.

Bekijk ook eens dit filmpje.

Kippenvlees komt behalve uit Nederland ook vaak uit Duitsland, België of Brazilië. Kippenvlees uit Brazilië komt vaak ingevroren naar Nederland en wordt vooral gebruikt in kipnuggets en kipburgers.

Wanneer een kip geslacht kan worden, wordt de kip naar de slachterij gebracht. Vanuit deze slachterij, gaat het vlees naar een poelier, slager of het vlees wordt klaargemaakt om verkocht te worden in de supermarkt. Een poelier is eigenlijk een slager die alleen maar gevogelte zoals kip verkoopt. Je kunt vlees dus op verschillende plekken kopen. Bij een poelier of slager heb je meer keuze, kun je precies aangeven hoeveel vlees je wilt en wordt het door de slager voor je ingepakt. In een supermarkt is het vlees meestal al per portie ingepakt.

Kip - Bewaren

Rauw kippenvlees bederft snel. Leg het vlees daarom altijd zo snel mogelijk onder in de koelkast bij 4 graden. Haal het pas uit de koelkast net voor je het gaat bereiden.

Is de verpakking dicht? Let goed op de houdbaarheidsdatum. Is die datum voorbij? Dan kan het niet meer veilig zijn om het te eten. Is de verpakking open? Bewaar het vlees maximaal 2 dagen in de koelkast.

Wil je het vlees langer bewaren? Leg het dan in de vriezer. Het blijft dan 2 tot 3 maanden goed.

Kip - Bereiden

Je kunt kip op allerlei manieren bereiden: van koken, braden, grillen en roerbakken tot barbecueën. Het is belangrijk dat de kip goed gaar is. Dit komt omdat er op rauwe kip bacteriën kunnen zitten die je heel ziek kunnen maken. Kip is goed gaar als het vlees van binnen helemaal wit is.

Doordat er bacteriën op de kip kunnen zitten is het ook heel belangrijk om schoon te werken bij het bereiden van de kip. Bij het bereiden van vlees en zeker voor kip geldt:

1. Was je handen goed wanneer je rauwe kip hebt gesneden.
2. Maak je mes en snijplank schoon met heet water en afwasmiddel voordat je er iets anders op gaat snijden.

Kip - gezondheid

In de winkel kun je bewerkt en onbewerkt vlees kopen.

Onbewerkt vlees is vlees dat direct van het dier naar de slager of de supermarkt gaat en waar niets mee is gedaan. Het is puur en onbewerkt.

Bewerkt vlees is vlees dat van het dier direct naar de fabriek gaat. In de fabriek wordt het vlees bewerkt. Het wordt bijvoorbeeld gemalen en in een vorm geperst (kipburgers) of er worden kruiden, zout of ingrediënten aan toegevoegd. Daarna gaat het verpakt naar de supermarkt of groothandel. In kipknakworst, kipburgers of kipnuggets zit vaak veel zout en meer vet doordat het bijvoorbeeld gefrituurd is.

Voedselketen = Boerderij – Slager – Fabriek – Supermarkt of groothandel

Dit is daarom minder goed voor je gezondheid. Wil je gezond eten, kies dan voor onbewerkt, mager vlees.

Wat zit er in kippenvlees dat goed voor je lijf is?

• eiwitten
• vitamine B
• vitamine A in kippenlever

Waar zorgen ze voor?
Eiwitten zijn bouwstoffen, die zorgen voor de groei en opbouw van je lijf, zoals nieuwe en mooie huid, glanzend haar en sterke nagels. Ze leveren ook energie. Vitamines zijn beschermstoffen en zorgen ervoor dat je minder snel ziek wordt.

Kip wordt ook wel mager vlees genoemd. Kip bevat ook minder verzadigd (verkeerd) vet dan rund- en varkensvlees.

Kip - Schijf van Vijf

De Schijf van Vijf helpt je om te weten of je gezond eet. Eet elke dag iets anders uit elk vak van de Schijf van Vijf, dan eet je gezond. Dat noemen we variëren. Door te variëren krijg je alle verschillende voedingsstoffen binnen die je nodig hebt om te kunnen groeien, bewegen, leren en om gezond te blijven.

Hoe kan je variëren? Vlees zit in het roze vak met vis, peulvruchten, vlees, vleesvervangers, ei en noten. Je kiest dus iedere dag iets anders, bijvoorbeeld: 1 dag vis, 1 dag peulvruchten, 1 dag noten, 2 dagen rund- of varkensvlees en 2 dagen kip of ander gevogelte. In plaats van vlees kan je ook vleesvervanger, tofu, tempé of eieren nemen.

Hoeveel kip mag je per dag? Iemand uit groep 6, 7 of 8 heeft ongeveer 1 portie kip, vis, peulvruchten of vlees per dag nodig. Dat is ongeveer 100 gram.

Het is het beste om producten te kiezen die in de Schijf van Vijf staan.

Wanneer producten niet in de Schijf van Vijf staan, zit er vaak te veel suiker, zout of vet in zit.
Meer lezen over de Schijf van Vijf? Ga naar de website van het Voedingscentrum.

Kip - keurmerk

Wat is een keurmerk?
Een keurmerk is eigenlijk een plaatje of logo op een verpakking. Het is een hulpmiddel voor het maken van een gezonde of duurzame keuze. Aan het logo of plaatje kun je direct zien of het product gezond voor je is of dat het gemaakt is op een manier die goed is voor het milieu of dieren.
Hieronder staan een aantal keurmerken die je kunt vinden op kippenvlees.
Meer weten? Kijk dan ook eens in de Keurmerkenwijzer.

Het Beter Leven Keurmerk

Als er op de verpakking van kip een Beter Leven Keurmerk staat, dan zegt dat iets over het leven van de kippen. Het keurmerk kan 1, 2 of 3 sterren hebben. Hoe meer sterren er op het keurmerk staan, hoe beter het leven van de kip. Bij het geven van de sterren wordt er gelet op de ruimte die de kippen krijgen, hoe de stal ingericht is (of er bijvoorbeeld stro op de vloer ligt en of er daglicht binnenkomt) of de kippen naar buiten kunnen en hoe lang ze vervoert worden naar het slachthuis.
Bekijk ook het filmpje over de betekenis van de sterren.

Europees Keurmerk voor Biologisch

Dit keurmerk kan op de verpakking van kip staan. Het betekent dat de kip voldoet aan de regels van de Europese Unie voor biologische landbouw. Biologisch betekent dat er zoveel mogelijk rekening gehouden wordt met het milieu, dier en mens. Bij dit keurmerk betekent dit dat alle ingrediënten biologisch zijn. Dat het duidelijk is waar de ingrediënten vandaan komen. Dat er geen chemische stoffen of bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt en geen kunstmest. En dat er rekening is gehouden met welzijn van de dieren.

Halal

Ook het Halal logo kan je soms op een verpakking van kip zien staan. Wanneer je dit logo ziet, betekent dit dat het dier geslacht is volgens de islamitische regels. Vlees dat volgens deze regels wordt geslacht, wordt ‘halal’ genoemd. Dit betekent ‘toegestaan’. Het vlees wordt dan als goed en rein gezien. Er zijn verschillende logo’s voor halal. Zoek maar eens op internet.

Vis - Wat is het?

Vissen zijn dieren die in het water leven. Er bestaan meer dan 31.000 verschillende soorten vissen. Sommige vissen leven alleen in zout water, dus in oceanen en zeeën en sommige in zoet water zoals in rivieren of meren.

• Zoutwatervissen: ansjovis, bot, griet, heilbot, makreel, kabeljauw, koolvis, rode poon, sardien, schar, schelvis, schol, tarbot, tong, tonijn, wijting, zeepaling en zeeduivel.
• Zoetwatervissen: baars, forel, karper, meerval, paling, snoek en steur.

Er zijn ook vissen die in zout én zoet water kunnen leven, zoals zalm en paling.

Schaal- en schelpdieren, zoals kreeften, oesters en mosselen zijn geen vissen, maar in de Schijf van Vijf horen ze wel bij de vis.

Vis - Hoe wordt het gemaakt?

Vis verdelen we in twee groepen: kweekvis en wilde vis.

Kweekvis
Deze vis wordt speciaal gekweekt om gevangen en gegeten te worden. Dit gebeurt soms in stukken zee die met netten afgezet zijn of in hele grote bakken.

Wilde vis
Deze vis leeft van nature in de zee (zout water) of in een rivier of meer (zoet water).

Op de zee wordt de vis gevangen door vissers met vissersboten en grote netten. Hiervoor gaan vissers vaak al vroeg in de ochtend de zee op. Alle vis die gevangen is, gaat naar de visafslag. De visafsag is de plek waar de veilig (verkoop) plaats vindt van de gevangen vis. De vis wordt daar verkocht aan viswinkels of aan fabrieken waar de vis bewerkt wordt voor in de supermarkt. Bij een viswinkel hebben ze vaak veel verschillende soorten vis en kan je precies aangeven hoeveel vis je wil hebben. Ze kunnen het daar ook voor je schoonmaken. In een supermarkt is de vis al schoongemaakt en verpakt.

Bekijk ook eens een paar van de volgende filmpjes: Filmpje het verhaal van de zalm (6.33 min), schol (5.42 min), kabeljauw (5.37 min), haring (4.34 min),  Filmpje van vis in de zee naar vis in de winkel (4.05 min).

Vis - bewaren

Verse vis kun je niet lang bewaren. Koop je verse vis, eet hem dan dezelfde dag nog. Vis uit de diepvries, uit pot of uit blik kun je wel langer bewaren. Magere vis, zoals kabeljauw of schol kun je ongeveer 6 maanden in de diepvries bewaren. Vette vis, zoals makreel of zalm blijft in de vriezer ongeveer 3 maanden goed net als vis die al bereid is, zoals gerookte paling.

Ongeopende blikjes of potjes vis kun je bewaren tot de datum die op de verpakking staat.

Geopende blikjes of potjes vis kan je nog 2 dagen in de koelkast bewaren.

Vis - bereiden

Vis kan op allerlei manieren worden bereid: van koken, bakken en grillen tot roerbakken. Over het algemeen is vis snel gaar. Afhankelijk van de dikte kun je uitgaan van 3 tot 10 minuten in de pan en 15 tot 20 minuten in de oven.

Sommige vis kan je ook rauw eten, bijvoorbeeld in sushi. Het is dan wel belangrijk dat de vis goed vers is. Hoe weet je of vis vers is? Gebruik al je zintuigen! Vis is vers als de ogen van de vis helder en doorzichtig zijn en een beetje bol staan. De huid moet vochtig en glanzend zijn, en de kieuwen rood. Verse vis ruikt fris. Hoe ouder de vis, hoe meer de vis gaat stinken.

Vis zoals tonijn, zalm en sardientjes worden ook in blik verkocht. Ze zijn dan al bereid en daarom kun je ze opeten zonder te bakken. Tonijn en zalm zijn bijvoorbeeld lekker in een salade of een pastagerecht.

Wanneer je vis klaar maakt is het belangrijk om hygiënisch te werken. Gebruik een schone snijplank en was de plank daarna eerst goed af met heet water en afwasmiddel, voor je er iets anders op gaat snijden.

Vis - gezondheid

In de winkel kun je bewerkte en onbewerkte vis kopen.

Onbewerkte vis is vis die direct naar de viswinkel of de supermarkt gaat en waar niets mee is gedaan. Het is puur en onbewerkt.

Bewerkte vis is vis die direct naar de fabriek gaat. In de fabriek wordt de vis bewerkt. Het wordt bijvoorbeeld gemalen en in een vorm geperst (visburgers) of er worden kruiden, zout of ingrediënten aan toegevoegd. Daarna gaat het verpakt naar de supermarkt of groothandel. Sommige soorten vis bevatten door bewerking veel zout, zoals gerookte zalm of zoute haring. Kies deze soorten vis daarom niet elke week! Vis met een krokant laagje is ook minder gezond. Het laagje zuigt veel vet op bij het bakken. Kies daarom liever voor gerookte vis of vis uit de oven.

Wil je gezond eten, kies dan voor onbewerkte of gerookte vis of vis uit de oven.

Wat zit er in vis dat goed voor je lijf is?

• eiwitten
• gezonde vetten
• vitamine B
• Vitamine A

Waar zorgen ze voor?
Eiwitten zijn bouwstoffen, die zorgen voor de groei en opbouw van je lijf, zoals nieuwe en mooie huid, glanzend haar en sterke nagels. Ze leveren ook energie. Vitamines zijn beschermstoffen en zorgen ervoor dat je minder snel ziek wordt.
In vis zitten vooral veel goede vetten. Door genoeg vis te eten kan je de kans op hart- en vaatziekten, als je later ouder bent, verminderen.

Vis - Schijf van Vijf

De Schijf van Vijf helpt je om te weten of je gezond eet. Eet elke dag iets anders uit elk vak van de Schijf van Vijf, dan eet je gezond. Dat noemen we variëren. Door te variëren krijg je alle verschillende voedingsstoffen binnen die je nodig hebt om te kunnen groeien, bewegen, leren en om gezond te blijven.

Hoe kan je variëren? Vis zit in het roze vak met vis, peulvruchten, vlees, vleesvervangers, ei en noten. Je kiest dus iedere dag iets anders, bijvoorbeeld: 1 dag vis, 1 dag peulvruchten, 1 dag noten, 2 dagen rund- of varkensvlees en 2 dagen kip of ander gevogelte. In plaats van vlees kan je ook vleesvervanger, tofu, tempé of eieren nemen.

Hoeveel vis mag je per dag? Iemand uit groep 6, 7 of 8 heeft ongeveer 1 portie kip, vis, peulvruchten of vlees per dag nodig. Dat is ongeveer 100 gram.

Het is het beste om producten te kiezen die in de Schijf van Vijf staan. Alle soorten vis, schaal- en schelpdieren staan IN de Schijf van Vijf.

Het is vooral goed om vette vis te eten. Vette vis bestaat voor meer dan 10% uit vet. Voorbeelden van gezonde vette vis zijn: makreel, haring, zalm en sardines. Matig vette vis bevat 2-10% vet. Voorbeelden hiervan zijn baars, tong, tonijn en zeeduivel. Magere vis heeft minder dan 2% vet. Voorbeelden hiervan zijn kabeljauw, schelvis en koolvis.

Meer lezen over de Schijf van Vijf? Ga naar de website van het Voedingscentrum.

Vis - keurmerk

Wat is een keurmerk?
Een keurmerk is eigenlijk een plaatje of logo op een verpakking. Het is een hulpmiddel voor het maken van een gezonde of duurzame keuze. Aan het logo of plaatje kun je direct zien of het product gezond voor je is of dat het gemaakt is op een manier die goed is voor het milieu of dieren.
Hieronder staan een aantal keurmerken die je kunt vinden op kippenvlees.

Meer weten? Kijk dan ook eens in de Keurmerkenwijzer.

MSC-keurmerk

Het MSC-keurmerk staat op producten van wilde vis (vis die vrij in de zee zwemt) die op een duurzame manier gevangen zijn. Duurzaam betekent dat er rekening wordt gehouden met hoeveel vissen er zijn van een soort en dat er zo min mogelijk schade toegebracht wordt aan het leven in de zee.

ASC-keurmerk

Het ASC-keurmerk staat op visproducten van gekweekte vis. Dit betekent dat de vis op een manier is gekweekt die niet slecht is voor het milieu en niet slecht is voor de vis zelf. De vissen hebben bijvoorbeeld genoeg ruimte gehad om te zwemmen. Voorbeelden van kweekvis met het ASC-keurmerk zijn: tilapia, pangasius, zalm, mosselen, forel en oester.

Europees Keurmerk voor Biologisch

Dit keurmerk kan op de verpakking van vis staan. Het betekent dat de vis voldoet aan de regels van de Europese Unie voor biologische visteelt. Biologisch betekent dat er zoveel mogelijk rekening gehouden wordt met het milieu, dier en mens. Bij dit keurmerk betekent dit dat alle ingrediënten biologisch zijn. Dat betekent voor vis dat ze in een kweekvijver meer ruimte krijgen, maar bijvoorbeeld ook dat de vijver lijkt op hun echte leefomgeving.

Dolphin SAFE logo

Dit logo kan op blikjes tonijn staan. Het betekent dat de tonijn op een dolfijnvriendelijke manier gevangen is. Er worden bij het vissen geen netten gebruikt waarin dolfijnen verstrikt kunnen raken.

Eieren - Wat is het?

De eieren die wij eten komen eigenlijk altijd van de kip. De buitenkant van een ei heet de schaal. Deze schaal is wit of bruin en is gemaakt van kalk. Binnenin een ei zit eiwit (het witte gedeelte van het ei) en een dooier (het gele gedeelte van een ei).

Eieren - Hoe wordt het gemaakt?

Je hebt kippen voor het vlees en kippen speciaal voor eieren. Eieren worden gelegd door leghennen. De boerderij waar deze kippen leven heet een leghennenbedrijf. Daar zijn verschillende soorten van. Op de eierdoos kun je aan het Beter Leven Keurmerk zien hoe de kip geleefd heeft. Hoe meer sterren, hoe beter de kip het heeft.

Op de eieren staat een code waaraan je ook kunt zien hoe de kip leeft:

Biologische eieren – eicode begint met het nummer 0

Vrije-uitloopeieren of graseieren – eicode begint met het nummer 1

Scharreleieren – eicode begint met het nummer 2

Kooi-eieren – eicode begint met het nummer 3

Op de doos van kooi-eieren staat geen keurmerk. De kippen die deze eieren leggen hebben geen fijn leven. Ze zitten dicht op elkaar in een kooi en komen nooit buiten. De eieren van deze kippen zitten vaak in allerlei producten zoals koekjes, ijs, sauzen en taarten.

Een kip legt gemiddeld 6 eieren per week. Dat zijn 300 eieren per jaar. Deze eieren worden gecontroleerd op kwaliteit en grootte. Zo zijn er kleine eieren, S=small (43-53 gram, M=medium (53-63 gram) of L=large (63-73 gram). Ze worden per soort verpakt en gaan naar de winkel.

Bekijk ook eens één van de volgende filmpjes:
Filmpje eieren (15.02 min). Welke weg legt ons eitje af voordat het bij het ontbijt in het eierdopje staat?
Filmpje inpakken van eieren (3.20 min). Voordat de eieren in de winkel komen te liggen, worden ze in een fabriek gecontroleerd en gesorteerd. Hoe gaat dat precies?

Eieren - Bewaren

Eieren kan je het beste in de koelkast bewaren. Bekijk ook dit leuke filmpje over het bewaren van eieren.

Op de verpakking van eieren staat een houdbaarheidsdatum. Je kunt ze daarna nog enkele dagen hardgekookt of goed doorbakken eten.

Je kan ook een testje doen als je twijfelt of eieren nog eetbaar zijn. Leg een ei in een bakje of groot glas water. Een ei dat drijft is niet goed meer. Als het ei naar de bodem zakt, kan je het nog eten!

Wist je dat? Eieren langer goed blijven als je ze met de punt naar beneden bewaart?

Wist je dat? Eieren snel geurtjes overnemen? Je kan ze dus beter niet bewaren naast de ui, vis of knoflook.

Eieren - Bereiden

Een ei kan je niet rauw eten, je moet het dus altijd bereiden. Dit kan op verschillende manieren, zoals koken en bakken.

Een gekookt ei

Doe water in een pannetje en zet die op de kookplaat. Wacht even tot het water kookt en leg dan voorzichtig de eieren in de pan. Als je het ei er 4-5 minuten inlegt, heb je een zachtgekookt ei. Na 8-9 minuten heb je een hardgekookt ei. Na het koken kan je de eieren afspoelen met koud water, dit heet ‘schrikken’. Hierdoor kan je het ei makkelijker pellen.

Een gebakken ei

Zet een koekenpan op de kookplaat. Voeg een klein beetje olie toe. Tik het ei open zodat de schaal breekt en doe het ei in de pan. Je kunt ervoor kiezen om de dooier een beetje kapot te maken of om de dooier heel te houden. Na een paar minuten bakken is je eitje klaar!

Een omelet

Om een omelet te maken, breek je het ei open doe je het ei in een kom. Klop het eiwit en eigeel door elkaar met een vork of garde. Je kan er wat melk bij doen zodat het ei luchtiger wordt. Je kan ook allerlei groenten aan de omelet toevoegen. Zet een koekenpan op de kookplaat en voeg het eimengsel toe. Bak een paar minuten tot de omelet niet meer nat is.

Een roerei

Een roerei maak je op dezelfde manier als een omelet. Alleen blijf je tijdens het bakken van het eimengsel constant in de pan roeren. Hierdoor breekt het eimengsel in kleine stukjes en krijg je roerei.

Eieren - Gezondheid

Wat zit er in een ei dat goed voor je lijf is?

• eiwitten
• vitamine B
• vitamine A
• vitamine D

Waar zorgen ze voor?
Eiwitten zijn bouwstoffen, die zorgen voor de groei en opbouw van je lijf, zoals nieuwe en mooie huid, glanzend haar en sterke nagels. Ze leveren ook energie. Vitamines zijn beschermstoffen en zorgen ervoor dat je minder snel ziek wordt.

Er is een kleine kans dat een ei een bacterie heeft. Die bacterie heet salmonella. Van een salmonellabesmetting krijg je last van je maag en darmen. Je kan dit voorkomen door geen rauwe eieren in koude gerechten te verwerken.

Eieren - Schijf van Vijf

De Schijf van Vijf helpt je om te weten of je gezond eet. Eet elke dag iets anders uit elk vak van de Schijf van Vijf, dan eet je gezond. Dat noemen we variëren. Door te variëren krijg je alle verschillende voedingsstoffen binnen die je nodig hebt om te kunnen groeien, bewegen, leren en om gezond te blijven.

Hoe kan je variëren?
Ei zit in het roze vak met vis, peulvruchten, vlees, vleesvervangers, ei en noten. Je kiest dus iedere dag iets anders, bijvoorbeeld: 1 dag vis, 1 dag peulvruchten, 1 dag noten, 2 dagen rund- of varkensvlees en 2 dagen kip of ander gevogelte. In plaats van vlees kan je ook vleesvervanger, tofu, tempé of eieren nemen.

Hoeveel eieren mag je volgens de Schijf van Vijf per week?
Het is gezond om 2-3 eieren per week te eten. In de eidooier zit een stofje cholesterol, en daar kun je beter niet al te veel van eten. Ben je vegetariër  (je eet dan geen vlees of vis), dan kun je 3-4 eieren per week eten.

Het is het beste om producten te kiezen die in de Schijf van Vijf staan. Voor eieren is dat makkelijk, want eieren staan IN de Schijf van Vijf!

Meer lezen over de Schijf van Vijf? Ga naar de website van het Voedingscentrum.

Eieren - keurmerk

Wat is een keurmerk?

Een keurmerk is eigenlijk een plaatje of logo op een verpakking. Het is een hulpmiddel voor het maken van een gezonde of duurzame keuze. Aan het logo of plaatje kun je direct zien of het product gezond voor je is of dat het gemaakt is op een manier die goed is voor het milieu of dieren.
Hieronder staan een aantal keurmerken die je kunt vinden op eieren.

Meer weten? Kijk dan ook eens in de Keurmerkenwijzer.

Het Beter Leven Keurmerk

Als er op de verpakking van eieren een Beter Leven Keurmerk staat, dan zegt dat iets over het leven van de kippen. Het keurmerk kan 1, 2 of 3 sterren hebben. Hoe meer sterren er op het keurmerk staan, hoe beter het leven van de kip.

Kant-en-klare vleesvervangers - Wat is het?

Kant-en-klare vleesvervangers - Hoe wordt het gemaakt?

Er zijn verschillende soorten vleesvervangers. Deze worden dus ook op verschillende manieren in een fabriek gemaakt. Sommige vleesvervangers worden gemaakt van soja, anderen van zuivel, tarwe of van groenten. Benieuwd hoe een vegaburger gemaakt wordt? Bekijk dan eens het volgende filmpje:
Filmpje vegavlees (14.40 min), Filmpje productie vleesvervangers (3.19 min),

Kant-en-klare vleesvervangers - Bewaren

Vleesvervangers bewaar je in de koelkast. Kijk goed naar de houdbaarheidsdatum op de verpakking. Vaak zijn deze producten een paar dagen houdbaar.

Kant-en-klare vleesvervangers - Bereiden

Meestal staat op de verpakking van een vleesvervanger omschreven hoe je het product het beste kan bereiden. De meeste vleesvervangers kan je bereiden in de pan of in de oven. Vleesvervangers hoeven vaak alleen opgewarmd te worden, er zitten namelijk geen rauwe producten in.

Kant-en-klare vleesvervangers - Gezondheid

Wat zit er in vleesvervangers dat goed voor je lijf is?

• -eiwitten
• -vitamine B
• -ijzer

Waar zorgen ze voor?
Eiwitten zijn bouwstoffen, die zorgen voor de groei en opbouw van je lijf, zoals nieuwe en mooie huid, glanzend haar en sterke nagels. Ze leveren ook energie. Vitamines en mineralen, zoals ijzer, zijn beschermstoffen en zorgen ervoor dat je minder snel ziek wordt.

Als je vegetarisch eet, eet je helemaal geen vlees (en vaak ook geen vis). Als je veganistisch eet, neem je ook geen producten die van een dier komen, zoals melk, eieren of boter. Als je vegetarisch of veganistisch eet heb je meer eiwit nodig dan mensen die vlees eten. Het is als vegetariër of veganist belangrijk om goed in de gaten te houden of je voldoende eiwit binnenkrijgt, bijvoorbeeld door extra peulvruchten te eten.

Kant-en-klare vleesvervangers - Schijf van Vijf

De Schijf van Vijf helpt je om te weten of je gezond eet. Eet elke dag iets anders uit elk vak van de Schijf van Vijf, dan eet je gezond. Dat noemen we variëren. Door te variëren krijg je alle verschillende voedingsstoffen binnen die je nodig hebt om te kunnen groeien, bewegen, leren en om gezond te blijven.

Hoe kan je variëren?
Vleesvervangers zitten in het roze vak met vis, peulvruchten, vlees, vleesvervangers, ei en noten. Je kiest dus iedere dag iets anders, bijvoorbeeld: 1 dag vis, 1 dag peulvruchten, 1 dag noten, 2 dagen rund- of varkensvlees en 2 dagen kip of ander gevogelte. In plaats van vlees kan je ook vleesvervanger, tofu, tempé of eieren nemen.

Hoeveel vleesvervangers mag je volgens de Schijf van Vijf per dag?
Iemand uit groep 6, 7 of 8 heeft ongeveer 100 gram per dag nodig.

Het is het beste om producten te kiezen die in de Schijf van Vijf staan.

Deze producten staan niet in de Schijf van Vijf omdat er vaak te veel zout in zit. Daarnaast is het ook goed om te kijken of er niet te veel suiker en verzadigd vet (verkeerd vet) in de kant-en-klare vleesvervanger zit én of er genoeg eiwitten, vitamine B en ijzer in de vleesvervanger zit.

Meer lezen over de Schijf van Vijf? Ga naar de website van het Voedingscentrum.

Kant-en-klare vleesvervangers - Keurmerk

Wat is een keurmerk?
Een keurmerk is eigenlijk een plaatje of logo op een verpakking. Het is een hulpmiddel voor het maken van een gezonde of duurzame keuze. Aan het logo of plaatje kun je direct zien of het product gezond voor je is of dat het gemaakt is op een manier die goed is voor het milieu of dieren.
Hieronder staan een aantal keurmerken die je kunt vinden op vleesvervangers.

Meer weten? Kijk dan ook eens in de Keurmerkenwijzer.

Europees Keurmerk voor Biologisch

Dit keurmerk kan op de verpakking van vleesvervangers staan. Het betekent dat de peulvruchten of noten voldoen aan de regels van de Europese Unie voor biologische landbouw. Biologisch betekent dat er zoveel mogelijk rekening gehouden wordt met het milieu, dier en mens. Bij dit keurmerk betekent dit dat alle ingrediënten biologisch zijn. Dat het duidelijk is waar de ingrediënten vandaan komen. Dat er geen chemische stoffen of bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt. En dat er geen kunstmest gebruikt is.

Peulvruchten en noten - Wat is het?

Peulvruchten
Peulvruchten zijn zaden of zaden met hun omhulsel. Onder peulvruchten vallen: bruine, witte en zwarte bonen, kapucijners, kievitsbonen, limabonen, linzen, kikkererwten, kidneybonen en sojabonen. Peulvruchten worden vaak gedroogd of in blik, pot of zak verkocht. Als je kijkt naar hoe de plant groeit, dan zijn sperziebonen, snijbonen, doperwten en peultjes eigenlijk ook peulvruchten. Alleen die peulvruchten bevatten veel minder eiwitten en daarom kunnen ze geen vlees vervangen. Ze staan daarom in de Schijf van Vijf in het groentenvak.

Noten
Noten zijn droge vruchten, met daaromheen een vruchtwand. Bij walnoten kun je deze vruchtwand goed zien. Dit is de harde, houtachtige schil, waar de noot in zit. Voorbeelden van noten zijn: amandelen, cashewnoten, paranoten, hazelnoten, macadamianoten, pecannoten, pistachenoten en walnoten. Pinda’s zijn eigenlijk geen noten, maar peulvruchten. Amandelen zijn officieel fruit. Toch worden pinda’s en amandelen tot de noten gerekend, omdat ze bijna hetzelfde zijn.

Een walnoot met vruchtwand.

Peulvruchten en noten - Hoe wordt het gemaakt?

Peulvruchten
Een groot deel van de peulvruchten die je in Nederland kunt kopen, komt ook uit Nederland. Zoals bruine bonen, kapucijners en kievitsbonen.
Ze groeien aan planten en na de oogst worden de bonen verwerkt en naar een fabriek gebracht. Daar worden ze vaak al binnen 2 uur na oogst verwerkt en in een pot of blik gedaan.

Noten

Noten groeien aan bomen. In Nederland groeien hazelnoten, walnoten en soms ook amandelen. Een goede notenboom kan soms tot wel honderden jaren een goede oogst leveren. De verschillende soorten noten komen vaak uit verschillende landen. Zo komen amandelen meestal uit Amerika, hazelnoten uit Turkije, Paranoten uit Brazilië, Bolivia of Paraguay, Macadamianoten uit Australië, Zuid-Afrika of Kenia en cashewnoten uit India. Vaak worden noten met de hand geplukt of geraapt, want ze vallen vanzelf uit de boom als ze rijp zijn. Soms wordt een machine gebruikt die de boom laten trillen, waardoor de rijpe noten naar beneden vallen. Die worden vervolgens in netten opgevangen. Daarna worden de noten gedroogd, gecontroleerd op kwaliteit en eventueel geschild of bewerkt.

Er bestaan ongebrande noten, gebrande noten en geroosterde noten:

• Ongebrande noten zijn niet bewerkt. Voorbeelden zijn walnoten en paranoten.
• Gebrande noten zijn noten die gefrituurd worden in olie. In noten zitten al veel goede vetten, hierdoor nemen ze tijdens het frituren bijna geen olie meer op waardoor het gezond blijft.
• Geroosterde noten zijn met droge lucht geroosterd. Hier wordt geen olie bij gebruikt.

Bekijk ook eens het volgende filmpje: Filmpje pinda’s (12.16-18.46min). Uit een pinda groeit een nieuwe pinda. Maar hoe gaat dat? En groeit het boven of onder de grond?

Peulvruchten en noten - Bewaren

Peulvruchten
Gedroogde peulvruchten kunnen het beste koel, droog, donker en goed verpakt bewaard worden. Na ruim een jaar wordt de schil wat harder en gedroogde peulvruchten moeten dan langer geweekt en gekookt worden.

Peulvruchten in blik of pot zijn zeer lang houdbaar. Ze kunnen een paar jaar op kamertemperatuur bewaard worden zonder hun smaak, kleur en textuur te verliezen.

Noten
Noten moeten goed afgesloten en droog bewaard worden. De meeste noten zijn lang houdbaar.

Peulvruchten en noten - Bereiden

Peulvruchten
Peulvruchten uit glas en blik hoef je eigenlijk alleen maar op te warmen. Op het etiket staat vaak beschreven hoe dit het beste kan en hoe lang ze verwarmd moeten worden. Hartstikke makkelijk!

Gedroogde peulvruchten kun je niet zo eten. Je moet ze lang koken voordat ze gaar zijn. Het gaat sneller wanneer je ze eerst weekt in water. Hoe lang je ze moeten koken verschilt per soort.

Peulvruchten kan je in veel maaltijden verwerken. Denk maar eens aan een couscous met kikkererwten of een chili con carne met bruine bonen.

Noten
Noten hoef je niet te bereiden, je kunt ze gelijk eten. Makkelijk hè!

Je kan noten los eten maar je kan ze ook door een maaltijd doen. Denk aan cashewnoten in een rijstgerecht of walnoten door een salade.

Peulvruchten en noten - Gezondheid

Peulvruchten
Wat zit er in peulvruchten dat goed voor je lijf is?

• koolhydraten
• eiwitten
• vitamines en mineralen (ijzer)
• vezels

Waar zorgen ze voor?
Koolhydraten zijn brandstoffen. Ze leveren energie. Eiwitten zijn bouwstoffen, die zorgen voor de groei en opbouw van je lijf, zoals nieuwe en mooie huid, glanzend haar en sterke nagels. Ze leveren ook energie. Vitamines en mineralen, zoals ijzer, zijn beschermstoffen en zorgen ervoor dat je minder snel ziek wordt. Er zitten ook vezels in peulvruchten. Vezels geven je een vol gevoel, wat ook wel verzadiging genoemd wordt. Ook zetten ze je darmen aan het werk en zorgen ze dat je goed kunt poepen.

Noten
Wat zit er in noten dat goed voor je lijf is?

• goede (onverzadigde) vetten
• vitamine B en E
• ijzer

Waar zorgen ze voor?
Onverzadigde vetten leveren energie en houden je bloedvaten gezond. Vitamines en mineralen, zoals ijzer, zijn beschermstoffen en zorgen ervoor dat je minder snel ziek wordt.

Sommige mensen zijn allergisch voor noten. Als zij noten eten kunnen ze bijvoorbeeld uitslag krijgen, heel erg jeuk of moeite met ademhalen. Zij moeten dus altijd goed opletten dat er geen noten in een gerecht zitten.

Peulvruchten en noten - Schijf van Vijf

De Schijf van Vijf helpt je om te weten of je gezond eet. Eet elke dag iets anders uit elk vak van de Schijf van Vijf, dan eet je gezond. Dat noemen we variëren. Door te variëren krijg je alle verschillende voedingsstoffen binnen die je nodig hebt om te kunnen groeien, bewegen, leren en om gezond te blijven.

Hoe kan je variëren? Peulvruchten en noten zitten in het roze vak met vis, peulvruchten, vlees, vleesvervangers, ei en noten. Je kiest dus iedere dag iets anders, bijvoorbeeld: 1 dag vis, 1 dag peulvruchten, 1 dag noten, 2 dagen rund- of varkensvlees en 2 dagen kip of ander gevogelte. In plaats van vlees kan je ook vleesvervanger, tofu, tempé of eieren nemen.

Hoeveel peulvruchten en noten mag je per dag?
Iemand uit groep 5-6 heeft ongeveer 1 portie vis, peulvruchten of vlees per dag nodig. 1 portie peulvruchten is ongeveer 2-3 opscheplepels (=135 gram). Ook is het goed om elke dag 25 gram ongezouten noten te eten. Dat is ongeveer 1 handje!

*Deze producten staan niet in de Schijf van Vijf omdat er vaak te veel suiker, zout of vet in zit.

Meer lezen over de Schijf van Vijf? Ga naar de website van het Voedingscentrum.

Peulvruchten en noten - Keurmerk

Wat is een keurmerk?
Een keurmerk is eigenlijk een plaatje of logo op een verpakking. Het is een hulpmiddel voor het maken van een gezonde of duurzame keuze. Aan het logo of plaatje kun je direct zien of het product gezond voor je is of dat het gemaakt is op een manier die goed is voor het milieu of dieren.
Hieronder staan een aantal keurmerken die je kunt vinden op vleesvervangers.

Meer weten? Kijk dan ook eens in de Keurmerkenwijzer.

Europees Keurmerk voor Biologisch

Dit keurmerk kan op de verpakking van peulvruchten en noten staan. Het betekent dat de peulvruchten of noten voldoen aan de regels van de Europese Unie voor biologische landbouw. Biologisch betekent dat er zoveel mogelijk rekening gehouden wordt met het milieu, dier en mens. Bij dit keurmerk betekent dit dat alle ingrediënten biologisch zijn. Dat het duidelijk is waar de ingrediënten vandaan komen. Dat er geen chemische stoffen of bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt en dat er geen kunstmest gebruikt is.

Fairtrade keurmerk

Fair trade betekent ‘eerlijke handel’. Als de verpakking van noten een Fairtrade keurmerk heeft, betekent dit dat de verkoop van de noten eerlijk gegaan is. Dit betekent dat de boeren op een gezonde manier werken en een goede prijs hebben gekregen voor de noten. Het logo betekent ook dat er rekening is gehouden met het milieu. Zo zijn er regels voor afval, het gebruik van water en het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Het gaat bij ‘fair trade’ altijd om boeren uit arme landen.